در سال 1994
یک بورس باز روس به نام «سرگئی ماورودی»، پس از تاسیس شرکت سهامی «تری-
ام»، اعلام نمود به سهامداران این شرکت سالانه 3000درصد سود سهام پرداخت
میکند!! شرکت ابتدای فعالیت بسیار موفق بود، قیمت سهام شرکت از1600 روبل
(یکدلار) در فوریه 1994 به 105000روبل (51دلار) در جولای 1994 رسید.
تعداد سهامداران شرکت ماورودی در این زمان به 10میلیون نفر و تعداد شعب
این شرکت در سراسر روسیه به 140 نمایندگی رسیده بود. جالب اینکه این شرکت
هیچ فعالیت تولیدی یا خدماتی انجام نمیداد. دولت روسیه و حتی شخص بوریس
یلتسین چندینبار در مورد فعالیت این شرکت به مردم هشدار دادند، اما سود
رویایی شرکت، آن هم در دوران رکود اقتصادی روسیه، لشکر مردم عامه رها شده
از کمونیست را به نمایندگیهای شرکت روانه کرده بود. تا اینکه بالاخره شرکت
با زیاندهی و ورشکستگی روبهرو شد. میزان بدهی شرکت به مردم در حدی بود که
سراسر کشور حالت فوقالعاده اعلام شده بود و در نقاطی درگیریهایی نیز رخ
داد. نکته جالب اینکه ماورودی برای انتخابات پارلمان روسیه کاندید شد و با
وعده پرداخت پول و سود مردم به مجلس راه یافت !
داستانی دیگر از حبابهای اقتصادی
پس
از جنگ جهانی اول، ایالاتمتحده یک جهش انفجاری در رشد اقتصادی به دلیل
تکنولوژی جدید تولید، فرآیند تولید و مدیریت جدید کارخانهها را تجربه
نمود که برای نمونه میتوان به پیشرفت کارخانجات جنرال موتور و فورد در
اتومبیلسازی و RCA در لوازم الکتریکی اشاره نمود. این غرش و انفجار به
دلیل افزایش استفاده از بخش اعتباری تقویت شد. تولیدات صنعتی در 1929 رشدی
25درصدی داشتند. بازار سهام ایالاتمتحده هم مانند اقتصاد این کشور رشد
انفجاری داشت و در سپتامبر 1929 به اوج خود رسید. در سپتامبر 1929 سه شاخص
مهم بازار بورس ایالاتمتحده در مقایسه با 1926 که برابر با 100 فرض شده
بود، به 381 رسید، اما در اکتبر 1929 بازار سهام یک مرتبه سقوط نمود که به
اکتبرسیاه معروف شد (24 اکتبر، 28 اکتبر و 29 اکتبرسیاه)، شاخص سهام به
145 یعنی رشد برابر با منفی 62درصد نزول نمود. سرانجام در ژوئن 1932 شاخص
سهام به پایینترین حدخود یعنی 34 رسید (منفی 91 درصد). عامل اصلی تشکیل
حباب در این دوره فعالیت سفتهبازان در انحراف قیمتهای سهام از قیمتهای
ساختاری آن بود رشد فزاینده شاخصهای سهام و سپس نزول شدید و ناگهانی آن در
نمودارهای (1) و (2) به تصویر کشیده شده است. در این دوره اقتصاددانان به
فکر بررسی دلیل نوسانات شدید در سطح قیمتهای بازار سهام ایالاتمتحده
افتادند و برای اولینبار به طور علمی حبابها را بررسی نمودند .
حبابهای قیمتی مشهور جنون گل لاله
در اوایل قرن
هفدهم میلادی وجود گل لاله در باغچههای اروپایغربی به یک رسم و مد تبدیل
شده و یک بازار گسترده تولید و توزیع پیازگل لاله ایجاد شده بود. این
واقعه که از 1634 تا 1637 ادامه داشت، به «حباب لاله» معروف شد، در آن
زمان بازار پیاز گل لاله در یک وضعیت سفته بازی شدید فرو رفته بود، تاحدی
که پیاز گل به «فرمانده ایک» معروف شده بود. قیمت یک عدد پیاز گل لاله از
1500 گوینا در 1634 به 7500 گوینا در 1637، برابر با قیمت یک خانه مسکونی
در بریتانیا رسیده بود. اوایل 1637 قیمت گل لاله افزایش مییافت و حباب
قیمتی به طور مدوام منبسط میشد، تا اینکه حباب قیمتی گل لاله ترکید.
بعد از فوریه 1637، قیمت گل لاله 90درصد نسبت به قیمت سال قبل کمتر شده
بود. نامگذاری «حباب» برای تورم ناشی از انبساط ذهنی انتظارات، برگرفته از
همین واقعه میباشد.